عوامل موثر در خندانی پسته

خندانی یکی از صفات مهم و مورد توجه در استاندارد و تجارت پسته است این صفت ، ژنتیکی بوده و میزان آن از یک رقم به رقم دیگر و از یک سال به سال دیگر متغیر است. این صفت فقط در گونه پسته اهلی P.vera دیده می شود. برخلاف سایر گونه ها ، این گونه از قسمت نوک شکاف برداشته و این شکاف بطور شکمی و پشتی توسعه پیدا می کند . خندان شدن پوست استخوانی (آندوکارپ) در اواسط مرداد ماه تقریبا یک ماه قبل از شروع رسیدن فیزیولوژیکی میوه آغاز می گردد و تا زمان برداشت ادامه می یابد . خندانی در پسته ممکن است در یک یا دو طرف محور طولی بروز نماید . این خندانی همراه با شکاف در نوک میوه ها و یا حتی بدون آن دیده می شود . احتمال دارد خندانی تنها در قسمت نوک دانه ها اتفاق بیفتد . خندانی به رشد مغز و گسترش آن در پوست استخوانی ارتباط دارد . نکته حائز اهمیت آن است که رشد مغز بعد از رشد پوست استخوانی و رسیدن به اندازه طبیعی آن شروع می شود . مغز پس از کامل شدن رشد و پر شدن پوست استخوانی ، با اعمال فشار فیزیکی به پوست استخوانی منجر به خندانی آن می شود . نقش فاکتورهای بیوشیمیایی در کنترل مکانیزم خندانی هنوز کشف نشده است . تحقیقات نشان می دهد که واکنش های فیزیکی و فشار حاصل از مغز در خندانی پسته غیر موثر است و خندانی در نتیجه یکسری تغییرات بیوشیمیایی همزمان با رشد و نمو میوه رخ می دهد . با استفاده از آزمایش های مختلف نشان داده شده است که احتمالا این پروسه با یکسری هورمون ها و شبه هورمون هایی که از مغز میوه ممکن است تراوش شود ارتباط دارد . نسبت مغز به پوست استخوانی و خندانی پسته با هم ارتباط دارند . نتایج نشان می دهد که نسبت مغز به پوست استخوانی در دانه های کاملا خندان بزرگتر از دانه هایی است که ناخندان هستند یا فقط در ناحیه نوک خندانند .

دو مورد از عوامل موثر در خندانی پسته شامل میزان محصول و مدیریت آبیاری از فاکتورهای اثر گذار در درصد خندانی پسته می باشند . به طور کلی بین میزان محصول و درصد پسته خندان رابطه معکوس وجود دارد ، بطوری که با افزایش محصول ، درصد پسته ناخندان افزایش و درصد پسته خندان کاهش می یابد . ضمن آنکه درصد پسته پوک نیز کاهش می یابد . این رابطه معکوس نشان می دهد که عملا در سالهای آور بازار پسندی محصول بدلیل افزایش درصد پسته ناخندان ، کاهش می یابد و در سالهای نیاور این کاهش بازارپسندی بدلیل افزایش درصد پسته پوک رخ می دهد . درصد ناخندانی و پوکی در پسته با سال آور و نیاور ارتباط دارد . مقدار توانایی درخت برای نگهداری و بلوغ محصول هم از فاکتورهای قوی برای درصد خندانی در هر فصل می باشد .

تحقیقات در خصوص عوامل موثر در خندانی پسته در آمریکا نشان داده است که این درصد اولین فاکتور انتخاب در ارقامی مانند کرمان و دیگر ارقام جدید بوده و انتخاب گرده از ارقام نر پیترز (Peters) و آسک (Ask) منجر به افزایش درصد خندانی نسبت به رقم نر آتلانتیکا شده است. آزمایشات نشان داده که اختلاف معنی داری در درصد خندانی بین پایه های آتلانتیکا (P.atantica) و اینتگریما (P , integrrima) و تلاقی این دو پایه وجود ندارد . از عوامل قبل از برداشت که در میزان خندانی پسته موثر هستند می توان به زمان برداشت ، مدیریت آبیاری ، تغذیه با بور و هرس زمستانه اشاره کرد . در صورت تاخیر در زمان برداشت با هدف افزایش درصد خندانی ، شکاف خوردگی در پوست سبز و جدا شدن پوست سبز از پوست استخوانی افزایش می یابد .

بعلاوه تاخیر در برداشت موجب افزایش میزان لکه دار شدن پوست استخوانی می شود . در بحث آبیاری ، تحقیقات نشان داده است که آبیاری ناکافی در اواخر مرداد تا اواسط شهریورماه (اواسط آگوست تا اوایل سپتامبر) درصد خندانی را کاهش می دهد و به طور کلی نبایستی در این دوره تنش آبی به درختان وارد شود . همچنین آبیاری کافی در اواخر اردیبهشت تا اوایل تیر ماه (اواسط می تا اواخر جون) موجب افزایش درصد خندانی می شود . آزمایشات دیگری نشان داده است در صورتی که میزان مواد جامد محلول در آب (TSS – عمدتا سدیم و کلر) بالاتر از ۴۰۰۰ میلی گرم در لیتر باشد ، خندانی کاهش می یابد . در مورد تغذیه ، آزمایشات نشان داده استفاده از سولوبور (Solubor) در زمان خواب و متورم شدن جوانه ها ، درصد خندانی را افزایش می دهد . چون پوست استخوانی رطوبت زیادی دارد لذا پسته های برداشت شده در صورتی که بعد از برداشت و قبل از فرآوری و در زمان حمل و نقل در معرض حرارت قرار گیرند ، این موضوع باعث کاهش میزان رطوبت و در نتیجه چروکیدگی پوست استخوانی و افزایش عرض خندانی می شود . در مرحله خشک کردن اولیه ، دمای بالا باعث افزایش عرض خندانی و بیرون افتادن مغز از پوست می شود .

منبع مقاله عوامل موثر در خندانی پسته:

THE PISTACHIO TREE; BOTANY AND PHYSIOLOGY AND FACTORS THAT AFFECT YIELD Louise Ferguson, Vito Polito and Craig Kallsen.2005 Crane, J. C, and Iwakiri, B.T. (1982). Shell dehiscence in pistachio, HortScience 17 (5): 797-98

شراره قاسمی کارشناس ارشد باغبانی

نشریه پسته – سال پنجم – تیرماه ۱۳۹۲ – شماره ۸۹

همچنین مطالعه پستهای زیر نیز پیشنهاد میگردد :

علایم کمبود عناصر ریزمغذی در مرکبات

تغذیه درختان باغی در مناطق معتدل

دستورالعمل سمپاشی زمستانه باغات مرکبات

مبانی تغذیه برگی و محاسن و معایب محلولپاشی

نصب تله های چسبی زردرنگ به منظور کاهش جمعیت پسیل پسته

کاربرد قارچ کش الیت در کنترل گموز پسته

ازت و مصرف کودهای ازته در باغات پسته

دانلود فایل PDF مقاله عوامل موثر در خندانی پسته