توصیه های فنی خرید نهال ، روش کاشت نهال ، انتقال و جابه جایی نهال و ویژگی نهال سالم

مقدمه

نهال استاندارد و گواهی شده یکی از عوامل بسیار تاثیرگذار در تولید محصولات سر درختی است . از این رو تلاش در جهت توسعه و ترویج آگاهی عمومی و دانش باغداران و نهالکاران برای استفاده از نهال استاندارد نقش مهمی در ارتقاء جایگاه صنعت باغبانی کشور دارد. این امر مستلزم کاربرد یافته های جدید تحقیقاتی در خصوص معرفی ارقام و پایه های تجاری جدید ، احداث باغات مادری تامین کننده اندام تکثیری سالم و اصیل ، اعمال مقررات نظارتی و کنترل کیفیت نهال در فرآیند تولید است. رعایت استانداردهای کمی و کیفی در جریان تولید نهال از جانب تولید کننده ، کنترل احراز این استانداردها توسط ناظرین و صدور گواهیهای لازم قبل از توزیع و توجه به ضوابط فنی در جابجایی نهال می تواند پشتوانه خوبی برای ترغیب سرمایه گذاران برای احداث باغات تجاری میوه باشد. در این نشریه سعی شده است تا ضمن بر شمردن مشخصات یک نهال استاندارد توصیه های لازم برای تهیه و تامین نهال جهت نهال کاری به اختصار مورد بحث قرار گیرند.

ویژگیهای نهال سالم و استاندارد درختان میوه :

مهمترین شاخصهای کمی و کیفی نهال استاندارد در هنگام تهیه عبارتند از:

• نوع رقم و پایه مشخص باشد.
• سن پایه و رقم پیوندی به ترتیب دو و یک سال باشد.
• نهال فاقد ریشه غیر طبیعی و چنگالی باشد.
• ریشه نهال در محدوده طوقه بدون خمیدگی و پیچ خوردگی باشد.
• نهال بر حسب نوع رقم دارای تعداد ریشه کافی ، سالم و بدون گره و علائم غیر طبیعی باشد.
• نهال یک تنه ، ایستاده و شاخه بندی از ارتفاع مناسب شروع شده باشد.
• نهال دارای جوانه های سالم و خفته باشد.
• نهال بدون هرگونه علائم آلودگی ، زخم و آثار حمله آفات و بیماریها باشد.
• قطر ساقه نهال در ۲۰ سانتیمتری بالای محل پیوند و متناسب با ارتفاع نهال باشد.

توصیه های فنی برای تهیه و خرید نهال در نهالستان :

پایه و رقم پیوندی : درختان میوه دارای ارقام مناسب کاشت در اقلیمهای مختلف هستند از این رو انتخاب پایه و رقم در درختان میوه بسیار اهمیت دارد. با عنایت به شرایط آب و هوایی و اقلیم محل احداث باغ ، فاکتورهای مختلفی از جمله وضعیت خاک ، توپوگرافی ، درجه حرارت و … قابل توجه خواهند بود. در واقع با شناخت این مؤلفه ها می توان به انتخاب محصول رقم و نوع پایه پرداخت. به طور کلی پایه ها در درختان میوه به دو دسته تقسیم می شوند:

1. پایه های بذری که در نتیجه کاشت بذر بوجود می آیند و بر روی آنها پیوند زده میشود.
2. پایه های رویشی که با استفاده از بخشی از گیاه مادری تکثیر می شوند و خصوصیات مشابه گیاه مادری دارند و از کشت بافت یا سایر روشهای رویشی ( قلمه گیری ، خوابانیدن و تقسیم بوته و… ) حاصل شده اند.

ارقام پیوندی هر محصول هم ویژگی خاصی دارند و از نظر زمان گلدهی و رسیدن میوه ، نوع استفاده ، مقاومت به آفات و بیماریها فرم گلدهی ، نوع استفاده و غیره متفاوتند. بنابراین باغدار باید متناسب با شرایط خود و مشاوره با کارشناسان باغبانی نسبت به انتخاب رقم اقدام نماید.

رقم گرده افشان : اغلب درختان میوه با محصولات سر درختی ازجمله گیلاس ، آلبالو ، گردو ، بادام ، سیب ، گلابی و… به دلیل خصوصیات فیزیولوژیکی و مکانیزمهای خود ناسازگاری ، ناهمرسی گلهای نر و ماده و … نیاز به رقم گرده افشان مناسب برای تولید محصول تجاری دارند. بنابراین به منظور باردهی مطلوب و بر اساس توصیه های کارشناسی ضروری است در زمان کاشت تعدادی نهال از رقم گرده افشان در ترکیب قرار گیرند و با رعایت نقشه کاشت ، غرس شوند.

انتخاب نهالستان دارای مجوز تولید : به موجب قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال , اشخاص حقیقی و حقوقی حائز شرایط لازم برای تولید نهال باید از مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال مجوز تولید دریافت نمایند. در چرخه رسمی به فعالیت بپردازند و پاسخگوی تولیدات خود باشند. از این جهت و با هدف استفاده از ظرفیتهای قانونی در تضمین سرمایه گذاری در احداث باغات ، شایسته است باغداران برای تهیه نهال به نهالستانهای دارای مجوز تولید و شناسنامه دار مراجعه نمایند تا در صورت بروز هر گونه مشکل احتمالی امکان پیگیری حقوقی فراهم باشد

تهیه نهال از محل نهالستان : تولید کنندگان نهال دارای مجوز قبلا محل نهالستان خود را به مؤسسه معرفی و از جنبه های مختلف تاییدیه دریافت کرده اند. این نهالستانها مشکل بهداشتی ندارند لذا توصیه اکید میشود که باغداران برای تهیه نهال به نهالستانها مراجعه نمایند تا اولا نهال سالم دریافت کنند و با شرایط تولید آشنا شوند و در ضمن با بسیاری از مشکلات ناخواسته روبرو نشوند. در محل نهالستان ، تولید کننده متعهد و پاسخگوی کیفیت و سلامت نهال است. تولید کننده ها ارقام و پایه ها را خوب میشناسند در حالیکه سایر عرضه کننده های سیار اغلب واسطه اند و فقط به فروش نهال و کسب سود شخصی فکر میکنند و بعدها امکانی برای یافتن آنها و مطالبه ضرر و زیان وارده وجود ندارد.

تهیه نهال شناسه دار و همراه با فاکتور فروش : شناسه شاخص کنترل و نظارت بر تولید نهال است. الصاق شناسه بر روی نهال نشان دهنده آن است که نهال در چرخه رسمی و در نهالستان دارای مجوز تولید شده و کارشناسان مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال و کمیته فنی نهال استان بر تولید و عرضه آن نظارت دارند. نوع پایه و رقم در این گونه نهالها مشخص است و تولید کننده متعهد به پاسخگویی خواهد بود. کلیه اطلاعات مندرج بر روی این شناسه ها با بانک اطلاعات موجود در مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال مرتبط خواهد بود و در صورت بروز هرگونه مشکلی بین تولید کننده و خریدار نهال امکان پیگیری و رفع مشکل وجود دارد.

روش جابجایی و حمل و نقل نهال:

• ترجیحا نهال را از نزدیکترین نهالستان دارای مجوز و تحت نظارت تهیه کنید. رعایت این نکته برای جلوگیری از انتقال آلودگیهای نباتی که با نهال جابجا میشوند بسیار مهم است.
• ریشه نهال باید به طور کامل عاری از خاک و گل شستشو باشد و با سموم قارچ کش ضدعفونی شود تا از انتقال بیماریهای خاکزی جلوگیری به عمل آید.
• نهال را در دسته های ۲۵ تایی و به صورتی که تک تک نهالها شناسه دار باشند برای جابجایی آماده کنید این کار از اختلاط حین حمل و نقل که بعدها مشکل آفرین است جلوگیری خواهد نمود.
• بسته بندی نهال در گونی کنفی نمدار یا پلاستیکی در دسته های ۲۵ تایی برای ارسال به مناطق دور دست با کامیون اتاق دار برای جلوگیری از بادزدگی ریشه ها بسیار مؤثر است.
• اخذ گواهی بهداشت نباتی از جانب تولید کننده قبل از جابجایی نهال ضروری است.

زمان کاشت نهال : زمان مناسب کاشت نهال قبل از بازشدن جوانه ها و هنگامی است که جوانه ها کاملا در حال خواب هستند. رعایت دقیق این زمان به گیرایی بهتر نهال می انجامد.

مشکلات تهیه نهال بدون شناسه :

• امکان هیچگونه حمایتی از نهال تولید شده بدون مجوز و فاقد شناسه نخواهد بود.
• امکان اختلاط ارقام در نهالهای تولید شده توسط افراد بدون مجوز تولید نهال و نهال فاقد شناسه بسیار زیاد است. چون نظارتی بر تولید آنها اعمال نشده است.
• امکان آلودگی نهالهای فاقد شناسه و بدون مجوز بسیار است. این نهالها در شرایط غیر استاندارد تولید شده اند.
• نهالهای فاقد شناسه و بدون مجوز اغلب توسط واسطه عرضه میشوند بنابراین در صورت بروز مشکل ردیابی آنها مشکل و عملاً غیر ممکن است.

همچنین مطالعه مقاله 23 نکته کاشت نهال درختان میوه نیز توصیه می گردد.

[megadesc]
توضیحات

• نویسندگان : مرتضی همتی ، عبدالرضا کاوند
• تهیه شده در : مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال – دفتر شبکه ملی تلویزیونی کشاورزی و مدیریت دانش

[/megadesc]