کودهای غنی شده چه نوع کودی هستند؟

کودهای غنی شده چه نوع کودهایی هستند؟

کودهای غنی شده معمولا دارای یک نوع کود حیوانی (آلی) به عنوان کود پایه می باشند که احتمال دارد هر یک از عناصر نیتروژن (ازت) ، فسفر ، پتاسیم ، آهن ، روی ، منگنز ، مس ، بر و … به شکل شیمیایی به آن اضافه و مخلوط شده و به شکل پلیت یا گرانول در کیسه های 20 تا 30 کیلوگرمی (به طور معمول) به بازار ارائه میشود.

ویژگیهای کودهای غنی شده (آلی – شیمیایی) مناسب چیست؟

الف – حتی المقدور دارای مخلوطی از مواد آلی پوسیده (کودهای حیوانی و مرغی) و بدون مواد خارجی نامناسب باشند.

ب – دارای نسبت متعادلی از کودهای شیمیایی (عناصر غذایی) باشند.

ج – دارای فرمولهای مختلف مناسب جهت کاربرد در شرایط مختلف خاک و باغهای با تاریخچه کوددهی متفاوت باشند.

د – دارای نسبت کربن به نیتروژن (N/C) و pH پایین باشند.

ذ – دارای مقدار عناصر غذایی ادعا شده بر روی کیسه باشند. برای اطمینان باید قبل از خریداری کود، آن را آزمایش نمود.

ر – توسط افراد متخصص و متعهد فرمولبندی و تولید شده باشد. همـان طور کـه مـی بینیـد شـرایط یـک کود مناسب، جز در مواردی ، به راحتی قابل تشـخیص نیسـت، بنـابر این باغداران بایـد چنین کودهایی را از شرکتهایی که دارای کادر متخصص و متعهد هستند با شرط دارا بودن عناصر مورد ادعا تهیـه نماینـد. از آنجا که رعایت اصول تولید کود مناسب باید منجر به اثر بخشی خوب آن کود در باغ و بهبود کمیت و کیفیت محصول شود، توصیه میشود که جهت جلوگیری از صرف هزینه های گزاف، باغداران کود غنی شده مورد نظر خود را ابتدا در سطح کوچکی از باغ خود امتحان کرده و در صورت رضایت، برای سـال های بعد با رعایت شرایط گفته شده در بالا نسبت به استفاده از آنها در سطح وسیع اقدام نمایند.

آیا چنین کودهایی برای درختان پسته مناسب هستند؟

قبل از هر چیز باید گفت که بهترین روش تغذیه و کوددهی درختان پسته در زمستان، استفاده از کودهای حیوانی پوسیده به صورت چالکود (کانال کود) در سایه انداز درختان و ریختن کودهای شیمیایی لازم براساس نتایج تجزیـه خـاک و برگ و تاریخچه باغ بر روی آن می باشد. کودهای شیمیایی شامل کودهای فسفره، پتاسیمی و ریزمغذی های با کاربرد خاکی است که در صورت لزوم روی کود حیوانی ریخته میشود، البته اگر از نظر اجرایی امکانپذیر باشـد. ریختن کودهای شیمیایی در بین لایه ای از کود حیوانی مناسبتر است به طوریکه این کودها کمترین تماس را با خاک داشته باشند. جایگزینی برای این نوع کوددهی وجود ندارد و استفاده از کودهای غنی شده به عنوان جایگزینی برای کودهای حیوانی (به همراه کودهای شیمیایی مناسب) نباید مدنظر باشد به این دلیل که کودهای حیوانی علاوه بر اینکه مقداری از نیاز غذایی درختان را تامین میکنند، باعث بهبود خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، حاصلخیزی و بیولوژیکی خاک میشوند. اما کودهای غنی شده کیسه ای ، در صورتیکه از نوع مطلوب آنها استفاده شود، تنها می توانند تا حدودی نیازهای غذایی درختان را برطرف کنند و به عبارت دیگر فقط اثر تغذیه ای دارند و تقریباً بر سایر خصوصیات خاک بی تاثیرند. در واقع استفاده از کودهای غنی شده مناسب بر استفاده به تنهایی از کودهای شیمیایی ارجحیت دارد چون تماس کودهای شیمیایی مانند فسفره، پتاسه و عناصر ریزمغذی بـا خاک را کم کرده و از واکنشهای ناخواسته آنها با خاک تا حدودی جلوگیری میکنند. بنابراین در شرایط خاصی استفاده از کودهای غنی شده (بهتر است بگوییم آلی – شیمیایی) میتواند مدنظر قرار گیرد.

در چه شرایطی از کودهای غنی شده (آلی – شیمیایی) استفاده شود؟

همانطور که اشاره شد در شرایط خاصی میتوان با کاربرد کودهای غنی شده (آلی – شیمیایی) درختان پسته را تغذیه نمود که در زیر به طور فهرست وار به اهم آنها اشاره می شود :

الف – در صورتیکه باغدار به هر دلیلی نخواهد یا نتواند از شیوه اصولی کوددهی در بـاغ کـه کاربرد کود حیوانی پوسیده در چالکود و ریختن کودهای شیمیایی مناسب براساس آزمایش خاک و برگ و تاریخچه بـاغ بر روی آن می باشد، استفاده نماید، در چنین شرایطی میتوان با استفاده صحیح از کودهای غنی شده (آلی – شیمیایی) مناسب ، که در ادامه به شرایط مطلوب آنها اشاره خواهد شد، به تغذیه درختان پسته کمک کرد. این شرایط معمولاً برای باغدارانی که مساحت باغهایشان زیاد بوده و احتمالا فرصت کوددهی حیوانی بـه همه باغهای خود را ندارند یا باغدارانی که سالهای قبل با استفاده از کودهای حیوانی شرایط باغ خـود را بهبود داده اند و هم اکنون میخواهند از نظر تغذیه ای به درختان خود کمک نمایند، پیش می آید.

ب – استفاده از کودهای آلی غنی شده مناسب خیلی بهتر از استفاده تنها از کودهای شیمیایی فسفره ، پتاسه و عناصر ریزمغذی (عمدتاً کودهای شیمیایی حاوی آهن ، روی ، منگنز و مس) می باشد. بنابراین در شرایطی که باغدار فقط تمایل به استفاده از کودهای شیمیایی دارد استفاده از کودهای غنی شده ، که کودهای شیمیایی همراه با مواد آلی هستند، بهتر بوده و از تثبیت شدن و بهره وری پایین کودهای شیمیایی جلوگیری میکند.

ج – استفاده از کودهای غنی شده پلیتی یا گرانوله به دلیل حجم کمتر، راحتتر بـوده و حتی کاربرد آن ها بـا کودپاش امکانپذیر است. بنابر این باعث صرفه جویی در نیروی کارگری شده و کـاربرد آن هـا بـه زمـان و هزینه کمتری نیاز دارد.

د – کودهای حیوانی برای اثر بخشی مناسب خود باید شرایط استانداردی داشته باشند که مهمترین آنها پوسیده بودن (پایین بودن نسبت کربن به نیتروژن) ، عاری بودن از مواد خارجی نامناسب (مانند شن، خاک اره، کاه و موارد مشابه) و درصد رطوبت نسبتاً پایین است. در صورتیکه امکان فراهم نمودن کودهایی بـا چنین استانداردهایی وجود ندارد میتوان از کودهای غنی شده (آلی – شیمیایی) مناسب استفاده نمود.

ذ – در شرایط خیلی شور که امکان استفاده از کودهای حیوانی در سـطح وسیع نیسـت، کودهای غنی شده مناسب معمولا شوری خیلی بالایی ندارند و چون از حجم کمتری از مواد در مقایسه با کوددهی معمـول برخوردارند، میتوان از آنها در شرایط خیلی شور استفاده نمود.

تهیه کننده : سید جواد حسینی فرد

تهیه شده در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ، موسسه تحقیقات پسته کشور