مشخصات و نحوه کنترل کرم پیله خوار نخود (غلاف خوار)

Heliothis viriplaca Hufnage

Helicoverpa armigera. (Hübner) (Lep., Noctuidae)

مناطق انتشارو دامنه میزبانی :

دامنه میزبانی کرم پیله خوار نخود بسیار گسترده بوده به طوری که بیش از هفتاد گونه گیاهی شامل تعداد زیادی از نباتات زراعی ، درختان میوه و علفهای هرز را در بر میگیرد. این آفت در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری انتشار داشته و در اکثر نقاط ایران پراکنده است (صادقی و نوری ۱۳۸۷).

بررسی های انجام شده نشان داده که کرم پیله خوار در اکثر مناطق بیشترین زیان را به مزارع نخود وارد آورده و آفت کلیدی این محصول محسوب می شود. خسارت این آفت در مزارع نخود دیم مناطق ارومیه ، مراغه و هشترود از ۳۳ تا ۷۹ درصد به دست آمده است(هاشمی آقاجری ، ۱۳۷۶). در منطقه بیستون کرمانشاه میزان آلودگی ۱۶/۳ % گزارش شده است. میزان خسارت در مزارع دیم کرمانشاه تا ۳۲ ٪ هـم گزارش شده است و در مزارع گیلان ، مازندران ، گرگان و گنبد بطور متوسط ۲۱٪ کل محصول برآورد شده است (صادقی و نوری ، ۱۳۸۷). این دو گونه روی دامنه وسیعی از گیاهان زراعی و وحشی فعالیت می کنند و بیشترین خسارت را به نخود کاریهای ایران وارد میسازند.

مشخصات ظاهری کرم پیله خوار نخود:

رنگ لاروهای کرم غلاف خوار نخود متنوع و از سبز تا سیاه متفاوت است. روی بدن لاروها چهار ردیف نوار تیره وجود دارد. حشره کامل شب پره ای به طول ۱۳-۲۰ میلیمتر است. بالهای جلویی زردرنگ با دو لکه گرد و لوبیایی تیره و بالهای عقبی روشن با نوار قهوه ای رنگ در حاشیه است.

خسارت کرم غلاف خوار نخود:

لاروهای این آفت ، پس از خروج از تخم ابتدا برگچه ها را خورده و سپس جوانه ها ، غنچه ها ، گلها و پیله ها را مورد حمله قرار میدهند. خسارت اصلی این آفت بیشتر متوجه پیله های نخود است ، بدین ترتیب که کرم ها غلاف ها را به صورت دایره وار سوراخ نموده ، داخل آنها شده و تمام یا قسمتی از دانه ها را مورد تغذیه قرار داده و سپس سراغ پیله های دیگر میروند و با از بین بردن چندین پیله زیان قابل توجهی به بار می آورند. بررسیها نشان داده که به طور متوسط ۳۰ تا ۴۰ درصد غلافها توسط این حشره آسیب می بینند که خسارتی حدود ۴۰۰ کیلوگرم در هکتار را در بر دارد. در شرایط مساعد میزان آسیب غلاف به ۹۰-۹۵ درصد نیز میرسد. گفته شده یک لارو این آفت به تنهایی می تواند به ۲۵ تا ۴۰ عدد از غلافها آسیب برساند.

مدیریت و کنترل کرم پیله خوار نخود:

از آنجایی که شرایط اقلیمی مناطق کشت نخود در کشورمان متفاوت است نمی توان یک دستورالعمل کلی برای کلیه ی مناطق در نظر گرفت و در هر منطقه بایستی با توجه به شرایط خاص همان منطقه روش را انتخاب نمود. در هر حال ، برای کسب موفقیت بیشتر در برنامه مدیریت کرم پیله خوار نخود تلفیقی از روشهای مختلف مدیریتی توصیه می شود.

الف – کنترل زراعی

کشت پاییزه

کشت زود هنگام بهاره

تغییر تراکم کاشت : نشان داده شده که افزایش تراکم کاشت ، نیز باعث افزایش درصد جمعیت و درصد خسارت کرمهای پیله خوار گردید ، اما در عین حال بیشترین عملکرد دانه نیز از بالاترین تراکم کاشت حاصل شد و بر این اساس ، تراکم کاشت ۵۰ بوته در متر مربع برای توده محلی گریت در شرایط آب و هوایی خرم آباد قابل توصیه است.

یخ آب زمستانه

مهار علفهای هرز به شیوه های مناسب.

شخم عمیق پس از جمع آوری محصول به منظور از بین بردن لانه های زمستانی آفت در خاک.

ب – کنترل بیولوژیک

به منظور کنترل بیولوژیک موفق آفت نیاز به ردیابی و پایش دقیق آفت هست. چرا که زنبورهای پارازیتوئید لاروهای سنین بالای آفت را پارازیته می کنند. جهت ردیابی آفت و تعیین زمان مبارزه از تله های فرومونی قبل از ظهور آفت ، ترجیحاً در مرحله جوانه زنی نخود استفاده می شود. ارتفاع نصب تله ها باید در حد ارتفاع بوته های نخود بوده و تعداد تله ها یک تا دو تله در هکتار باشد. کنترل بیولوژیک با استفاده از زنبورهای ماده Habrobracon hebetor Say توصیه می شود که بر اساس توصیه سازمان حفظ نباتات بسته به میزان آلودگی مکان مورد نظر به تعداد ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ زنبور در هکتار رهاسازی صورت میگیرد رهاسازی در مرحله نزدیک به گل در حداقل چهار نقطه در هکتار انجام می شود. رها سازی مجدد ۱۰ روز بعد جهت موثرتر بودن کنترل بیولوژیک توصیه می شود.

ج – کنترل میکروبی:

استفاده از فرآورده بیولوژیک Bt با دز توصیه شده شرکت برای کنترل لاروهای سنین پایین تر کرم پیله خوار با توجه به تعیین دقیق زمان محلول پاشی با استفاده از تله های فرومونی در مناطق آلوده به این آفت ، با تکرار محلول پاشی به فاصله چهار روز پیشنهاد میشود. محلول پاشی بایستی حتما در هنگام غروب آفتاب انجام شود.

د – کنترل شیمیایی:

زمان مناسب برای کنترل شیمیایی

استفاده از تله های فرومونی جهت ردیابی آفت و تعیین زمان مبارزه بسیار مفید هستند. با توجه به بررسی های انجام شده پرواز شب پره ها در مزارع نخود غرب کشور از اواسط اردیبهشت با بالا رفتن نسبی دمای هوا آغاز شده و تا اواسط تیر ادامه می یابد. از آنجایی که اوج خروج لاروها ۱۰ روز بعد از اوج پرواز می باشد و با توجه به این که تاریخهای تخم ریزی و خروج لاروهای جوان در تدارک برنامه مبارزه شیمیایی با آفت نقش عمده ای دارد ، به نظر می آید در بیشتر مناطق نخودکاری غرب کشور ، اواخر اردیبهشت تا اواسط خرداد بسته به منطقه زمان مناسبی برای سمپاشی علیه کرم پیله خوار نخود باشد.

بهترین زمان مبارزه شیمیایی با آفت کرم پیله خوار نخود همزمان با ظهور حداکثر لاروهای ریز می باشد که این مرحله مصادف با اواسط تشکیل گل مرحله گلدهی و اوایل پیله بستن بوته ها میباشد. در مزارع مختلف دیر کشت ، متوسط و زود کشت ، این زمان تفاوتی نکرده و در هر نوع از این مزارع ، بهترین زمان مبارزه همان مرحله اواسط گلدهی میباشد.

تنها یک نوبت سمپاشی بر علیه این آفت کافی بوده و در صورتیکه این مبارزه در زمان مناسب ذکر شده در بالا انجام شود بخوبی آن را کنترل مینماید و از خسارت آفت که گاهی باعث نابودی کل محصول میگردد جلوگیری خواهد شد.

برای کنترل شیمیایی این آفت می توان از سموم ایندوکساکارب %15 SC و Ec 15% به میزان ۲۰۰ میلی لیتر در هکتار ، تيوديكارب %80 DF به میزان ۰/۷۵ تا یک کیلوگرم در هکتار استفاده نمود. همچنین سموم پیریدالیل Ec 50% به میزان ۲۰۰ میلی لیتر در هکتار و لوفنرون 5 EC به میزان ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلی لیتر در هکتار در قالب مدیریت تلفیقی قابل استفاده می باشد.