دلایل عدم کارایی سموم و روش افزایش تاثیر سموم

چرا گاهی کشاورزان از سم پاشی ها نتیجه لازم را نمی گیرند؟

بسیار پیش می آید که دو یا چندد کشاورز از یک سم که تولید یک شرکت است استفاده می کنند، اما تعدادی نتیجه می گیرند و تعدادی نتیجه نمی گیرند. و معمولا کشاورز کل مشکل را از سم می داند و بدون بررسی کافی بلافاصله سم را تعویض نموده و احتمالا باز هم نتیجه نمی گیرند.

مهم ترین دلایل عدم کارایی سموم عبارتند از :

1. 1. استفاده در دماهای پایین یا بالا : به عنوان مثال بیشتر علف کشهای سیستمیک در دماهای بین 17 تا 30 درجه اثر می کنند و اگر در زمان سم پاشی دما پایین باشد به این معناست که هنوز جریان شیره آوندی به خوبی برقرار نشده و مشاهده می شود که در روزهای متوالی ابری و بارانی در بهار که دما هم پایین است رشد گیاهان و علفهای هرز کمتر است. پس بهتر است قبل از سم پاشی به گزارشهای هواشناسی در مورد هوای روزهای آینده توجه داشت. در صورتی که در آفتاب داغ سم پاشی انجام شود و دما بالاتر از 32 درجه باشد، قبل از این که محلول وارد سیستم آوندی شود، آب آن تبخیر شده و ماده موثره وارد سیستم آوندی نخواهد شد.

1. 1. فشار زیاد در حین سمپاشی : دریچه نازلی باز کرده و سم با فشار زیاد به برگها برخورد کرده و به زمین می ریزد. این حالت از سم پاشی به خصوص در مورد حشره کشهای تماسی بدترین حالت ممکن است چون سم به پشت برگها نمی رسد و حشرات مستقر در آن مکان را کنترل نمی کند. پس بهتر است که درچه نازل بسته شود تا سم با قطرات ریز و به صورت مه بر روی برگها بنشیند. از این نظر سم پاش های خرطومی یا توربولاینر بهترین حالت ممکن هستند. زیرا ذرات محلول سم را بسیار ریز کرده و حتی دارای بار الکتریکی می کنند.

1. 1. استفاده از سم بدون مویان یا سورفکتانت : به دلیل کوتیکولی بودن سطح برگ و وجود لایه مومی قطرات سم به طور یکدست سطح برگ ها را خیس نکرده و کارایی سم بسیار کاهش می یابد. پس لازم است از روغنها و سورفکتانت استفاده شود تا سم به طور یکدست کل برگ را خیس نماید و چسبندگی و نفوذ لازم به درون کوتیکول را داشته باشد.

1. 1. استفاده از آبهای ناخالص یا بعضا گل آلود رودخانه ها یا جویبارهای فصلی : در این شرایط ذرات کلوییدی موجود در خاک که همراه آب است، به شدت کارایی سم را پایین می آورد و گاهی پی اچ محلول سم به اندازه ای کم یا زیاد می شود که می تواند اثر منفی روی گیاهان داشته باشد. پس بهتر است از آب خالص مانند آب چشمه استفاده کرد که املاح و ذرات کلوییدی کمتری دارند.

1. 1. عدم نفوذ خوب سم در میان شاخه و برگ های گیاه : در مورد برخی از آفات که در قسمت داخلی پوشش گیاهی فعالیت می کنند , در هنگام سمپاشی , محلول سم باید به میان شاخه و برگ ها نفوذ نماید و به محل فعالیت آفت برسد. فشار سمپاش در رسیدن محلول سمی به داخل پوشش گیاهی از طریق ایجاد فشار بر لایه بیرونی شاخه و برگ ها برای رسیدن به محل فعالیت افت در قسمت داخلی گیاه مهم می باشد. بسیاری از حشرات و کنه از پشت برگ تغذیه می کنندو اگر فقط روی برگ ها واندام رویی گیاه سمپاشی گردد , در نتیجه به آفات فعال در پشت برگ ها مقدار سم کم یا سمی نمی رسد. این مشکل اغلب در مود کنه های تارتن مضر گیاهی و کرم برگخوار کلم و گل کلم و کلم بروکلی دیده می شود .

1. 1. انتخاب سم نامناسب : سموم اختلاف زیادی با هم از نظر کنترل آفات خاص دارند.لذا آفت مورد نظرباید در برچسب سم قید شده باشد.حتی سموم برچسب دار ممکن است تاثیر متفاوتی در کنترل آفت داشته باشند.

1. 1. PH بالای آب سمپاشی : برخی آفتکش ها در pH بالا یا پائین پایدار نیستند . مانند کاپتان که نیمه عمر ۳ ساعته PH    برابر با ۷ دارد اما در pH برابر با ۸ نیمه عمر آن فقط ۱۰ دقیقه است.  کارباریل نیمه عمر ۲۴ روزه در pH برابر با ۷ دارد , اما در pH برابر با ۹ نیمه عمر آن فقط یک روز است. دیازینون در pH برابر با ۷ آب بسیار پایدار است , با نیمه عمر ۱۰ هفته , در pH برابر با ۵ , نیمه عمر ان دو هفته است. مالاتیون در pH برابر با ۷-۵ پایدار است , اما در شرایط اسیدی یا قلیایی تر به طور سریع هیدرولیز می شود.
2. سطح فشار بیماری : بیشتر قارچکش ها به عنوان پیشگیری کننده کارایی بیشتری تحت عنوان معالجه کننده دارند. اگر بیماری به خوبی روی گیاه استقرار یافته باشد و آلودگی شدید بوجود آورده باشد. ,کنترل بیماری در این حالت با قارچکش مشکل تر می شود..به عنوان مثال , قارچکش کلروتالونیل در کنترل بیماری های سوختگی زودرس و لکه برگی سپتوریا گوجه فرنگی هنگامی موثر است که به عنوان پیشگیری کننده مصرف شود . بهر حال ,قارچکش کلروتالونیل این بیماری ها را در شرایط الودگی شدید نمی تواند کنترل نماید.

روش افزایش تاثیر سموم

با توجه به وضعیت آفات، بیماری ها و علف های هرز در مزارع و باغات، ضرورت استفاده از آفت کش ها قابل ملاحظه است. با توجه به هزینه ای که کاربرد آفت کش ها در پی دارد، شناسایی تکنیک های صحیح مصرف آن ها از ضروریات است. مواردی که در ذیل آمده به افزایش اثر بخشی سموم کشاورزی کمک خواهد کرد:

• اولین و مهم ترین قدم، شناسایی صحیح آفت و مشاوره با متخصصین گیاه پزشکی جهت تعیین نوع آفت کش مورد نیاز است.
• از روش های پیش آگاهی برای تعیین زمان سمپاشی استفاده گردد.
• استفاده از آفت کش در زمان صحیح (با توجه به دوره رشدی گیاه و مراحل زندگی آفت یا علف های هرز). اکثر آفت کش ها تنها می توانند مراحل خاصی از زندگی آفات را کنترل کنند. به عنوان مثال، بسیاری از حشره کش ها تنها بر روی مرحله لاروی تاثیرگذار هستند. برخی دیگر تنها حشرات بالغ و یا تنها تخم را مورد هدف قرار می دهند. بسیاری از قارچ کش ها دارای خاصیت پیشگیری کننده هستند و اگر بیماری آغاز شده باشد و شدت گرفته باشد ممکن است کنترل نشود. برخی از علف کش ها باید به صورت پیش رویشی و برخی دیگر به صورت پس رویشی به کار برده شوند. همچنین در استفاده از علف کش ها، چند برگی بودن علف هرز در تعیین زمان سمپاشی حائز اهمیت است.
• برای انجام عملیات سمپاشی، به خصوص در محصولات زراعی، جهت تعیین میزان آب مصرفی در هکتار، حتماً باید سمپاش کالیبره شود. مواردی از قبیل نوع نازل، سرعت حرکت تراکتور، فشار محلول خروجی جهت کالیبراسیون باید مورد توجه قرار گیرد. به طور مثال بهترین نوع نازل برای سمپاشی در زراعت ها نازل تی جت ۸۰۰۲ می باشد که زاویه پاشش آن ۸۰ درجه است و میزان همپوشانی آن بهتر از سایر نازلها می باشد. اگر زاویه پاشش بیشتر باشد همپوشانی به خوبی صورت نمی گیرد.
• زمان محلول پاشی آفت کش بسيار حائز اهمیت است، بهتر است محلول پاشی در هوای خنك در صبح زود و يا عصر انجام شود تا كارايی جذب عناصر توسط برگها بيشتر باشد و در ضمن سوختگی برگ ايجاد ننمايد. به طور مثال در سمپاشی باغات پسته محلول پاشی در زمانی انجام گيرد كه درخت تشنه نباشد به عبارت ديگر بايد قبل يا چند روز بعد از آبياری محلول پاشی صورت گيرد. در مناطق پسته كاری كه دور آبياری معمولاً زياد می باشد به اين امر بايد توجه ويژه داشت و سعي نمود برنامه محلول پاشی طوری تنظيم شود كه حتی المقدور نزديك به زمان آبياری باغ ها باشد. در زمان استفاده از علف کش ها نیز به این نکته توجه کنید که مزرعه دچار تنش خشکی نباشد زیرا در تأثیر علف کش نقش عمده ای ایفا می کند. حتی ممکن است قبل از کاربرد علف کش در مواقعی نیاز باشد که مزرعه را آبیاری کنید، بنابراین حتماً به دستورالعمل های مندرج در برچسب سموم مراجعه کنید.
• اگر برای سمپاشی از یک دستگاه سمپاش مشترک استفاده می کنید حتماً قبل از انجام عملیات سمپاشی تمام اجزاء سمپاش را به خوبی بشوئید، زیرا باقیمانده ناچیز آفت کش ها نیز ممکن است سبب ایجاد سوزندگی در محصول شود و کارایی حشره کش، قارچ کش یا علف کش بعدی را تحت تأثیر قرار دهد.
• از آفت کش ها بیشتر از حد مجاز توصیه شده در یک فصل استفاده نکنید.
• استفاده از تجهیزات مناسب برای انجام عملیات سمپاشی (ماسک، کلاه، دستکش های لاستیکی، عینک محافظ، لباس های بلند و آستین دار، چکمه های لاستیکی) ضروری است.
• کاربرد آفت کش کاملاً مطابق با دوز توصیه شده بر روی برچسب محصول باشد.
• انجام عملیات سمپاشی در زمانی که باد نمی وزد، در صورت وزش باد ملایم پشت به باد سمپاشی شود.
• رطوبت هوا بر ميزان تبخير آفت کش ها مؤثر است. معمولاً رطوبت نسبي بيشتر از ۴۵ درصد برای انجام عملیات سمپاشی پيشنهاد می شود. رطوبت پائين سبب می شود قطرات آفت کش سريعاً تبخير شود و در این شرایط بادبردگی بيشتر رخ می دهد.
• برای رقیق کردن سموم باید درجه سختی آب در نظر گرفته شود، زیرا آب های سخت خاصیت قلیایی دارند و تاثیر سموم را پائین خواهند آورد. همچنین میزان شوری آب باید مطابق استاندارد باشد. آب هایی که محتوی مواد معلق هستند یا گل آلود هستند برای استفاده همراه با آفت کش ها توصیه نمی شوند.
• در صورت بارش باران بلافاصله بعد از عملیات سمپاشی قطرات سم از روی گیاه شسته می شود که این امر سبب کاهش تاثیر آفت کش خواهد شد. بنابراین در انتخاب زمان سمپاشی وضعیت آب وهوایی باید در نظر گرفته شود.
• در استفاده از آفت کش های دارای گروه مقاومت مشابه، تناوب را رعایت کنید.
• از سمپاشي در روزهايي که دماي هوا بيش از ۲۸ درجه سانتيگراد است باید اجتناب گردد
• هرگز مواد شيميايي غليظ را به مخزن خالي اضافه نكنيد، ابتدا نصف مخزن را از آب تميز پر كنيد و سپس اقدام به افزودن آفت كش نمائيد و در نهایت با آب مورد نیاز به حجم برسانید.
• اختلاط سموم ناسازگار با یکدیگر و همچنین اختلاط سموم با کودها علاوه بر اینکه بر روی نحوه اثر آنها تأثیر می گذارد بلکه در مواقعی سبب بروز گیاه سوزی نیز می شود. بنابراین توصیه می شود این کار انجام نشود، اگر بنا به دلایلی انجام عملیات اختلاط مورد نیاز بود، قبل از آن حتماً با کارشناس گیاه پزشکی منطقه خود مشورت کنید و قبل از سمپاشی در سطح وسیع، ابتدا در یک سطح کوچک آزمایش اختلاط را انجام دهید.

اگر دستورالعمل های مربوط به کاربرد آفت کش ها به درستی اجرا شود، به تبع آن کنترل آفات به صورت اصولی انجام خواهد شد. علاوه بر آن، عوارض ناخواسته جانبی برای انسان، حیوانات و محیط زیست به حداقل خواهد رسید.