دستورالعمل ضدعفونی بذر گندم و جو

الف) گندم

سیاهک پنهان گندم

Tilletia laevis = T.foetida = T.caries

این بیماری در اغلب مناطق گندمکاری کشور (مناطق دیم کم باران یا نواحی معتدل خشک و … ) مشاهده می شود . عامل بیماری همزمان با جوانه زدن گندم وارد آن شده و بتدریج با رشد گندم در داخل بوته ها به زندگی خـود ادامه می دهد . برای جلوگیری از آلودگی با توجه به حضور اسپور قارچ روی سطح بذر و ندرتاً در خاك ، ضد عفونی قبل از کاشت با سموم و دزهای مصرفی به شرح ذیل در یک نوبت توصیه میگـردد . (قابلیـت زیسـتی اسـپورها در خاك بویژه در تابستان های گرم و خشک بیشتر است ) .

سیاهک آشکار گندم

Ustilago nuda = U.tritici

این بیماری در اغلب مناطق دیم پر باران و مناطق نسبتاً گرم و معتدل و مرطوب مشاهده میگـردد . میسـلیوم حاصل از جوانه زدن تلیوسپور قارچ عامل بیماری به درون تخمدان نفوذ کرده و جنین در حال رشد را مورد حملـه قرار می دهد و با توجه به اینکه قارچ بصورت آلودگی داخل بذر و در جنین دانه هـای بظـاهر سـالم زمسـتانگذرانی می نماید . ضد عفونی بذور با قارچ کش هایی به شرح ذیل که از طریق جذب داخل گیاه می شوند , مـی تـواند از رشد قارچ درون بذر جلوگیری نماید.

سموم مورد استفاده در ضد عفونی

الف) در مناطقی که کنترل سیاهک پنهان گندم مورد نظر باشد مانند بساری از نقاط دیـم کـم بـاران و یـا منـاطق معتدل خشک از قارچ کش های زیر میتوان استفاده نمود .

تریادیمنول (بایتان) – DS 7.5٪ – دو در هزار
تری تیکونازول (رئال) ( FS 20٪ ) – 0.3 در هزار

ب) در مناطقی که سیاهک آشکار و پنهان گندم با هم وجود دارند مانند مناطق دیم پر باران و مناطق نسبتاً گـرم و مناطق مرطوب میتوان از قارچ کش های جذبی زیر استفاده نمود .

کاربوکسین تیرام WP 75% – دو در هزار
کاربوکسین تیرام FS 40% – دو و نیم در هزار
فلوتریافول + تیابندازول (وینسیت P ) – DS 5% – دو در هزار
کاربندازیم (باویستین ، دروزال) WP 60% – دو در هزار
تبوکونازول (راکسیل) FS 6% – نیم در هزار
تبوکونازول (راکسیل) DS 2% – یک و نیم در هزار
دیفنوکونازول (دیویدند) DS 3% – دو در هزار
دیفنوکونازول (دیویدند) FS 3% – یک در هزار
پروتبوکونازول + تبوکونازول (لاماردور) – FS 40٪ – سیاهک پنهان گندم – 10-15 میلی لیتر بـرای 100کیلور بذر ( 0.15 تا 0.1 در هزار)
پروتبوکونازول + تبوکونازول (لاماردور) – FS 40٪ – سیاهک آشکار گندم – – 20 میلی لیتر برای 100 کیلو بذر ( 0.2 در هزار)
تتراکونازول (Lospel) – LS 12.5٪ – سیاهک آشکار گندم 100 میلی لیتر برای 100 کیلو بذر (1 در هزار)
تتراکونازول (Lospel) – LS 12.5٪ ٪ – سیاهک پنهان گندم 30 میلی لیتر برای 100 کیلو بذر (0.3 در هزار)
دیویدند استار (دیفنو کونازول + سایپرو کونازول) – FS 3.63٪ – سیاهک آشکار گنـدم – 100 میلـی لیتـر بـرای 100 کیلو بذر ( 1 در هزار)

سیاهک پنهان پا کوتاه گندم

Tilletia controversa

این بیماری در استان های آذربایجان غربی ، شرقی کردستان ، لرستان ، همدان و مرکزی مشاهده شده است . قارچ عامل بیماری باعث توقف رشد گیاه میزبان ، کوتاه شدن شدید ساقه و پنجه زنی فراوان مـی شـود . علائـم پـس از مرحله خوشه دهی مشاهده و سنبله های آلوده برنگ سبز مایل به آبی و دانه های آنها نسبت به سنبله سـالم بـازتر می شود . برای مهار این بیماری ضد عفونی بذر قبل از کاشت و اجرای شخم عمیق 15-20 سانتیمتری و استفاده از ارقام مقاوم توصیه می شود .

سیاهک هندی

Tilletai indica

این بیماری در استان های فارس ، هرمزگان ، بوشهر ، کرمان و شهرستانهای جیرفت و سوغان مشاهده شده است . در این بیماری آلودگی از طریق گل آغاز شده و سپس تمام دانه از توده های سیاه رنـگ پـر مـی شـود . تشـخیص بیماری در مزرعه مشکل است زیرا تنها چند گل در سنبله آلوده می شوند . بـذر یـا خـاك آلـوده بـه اسـپور قـارچ مهمترین منبع آلودگی در منطقه میباشد . ضد عفونی بذور با سموم سیستمیک توصیه می شود . مبارزه شیمیایی با سـموم ذیل در زمانی که %80 بوته ها به خوشه رفته اند توصیه می شود .

سیاهک برگی گندم

Urosystis tritici

این بیماری در استان های ایلام ، بوشهر ، خوزستان و گیلان مشاهده گردیده اسـت . علائـم بیمـاری بصـورت نـوار خاکستری رنگ مایل به سیاه بر روی برگ و غلاف دیده می شوند . برگ ها پیچ خورده و لوله می شوند . غـلاف در محل نوارهای آلوده بصورت طولی شکاف خورده و توده سیاه اسپور مشاهده می شود . سیاهک برگی یـک بیمـاری مهم اقتصادی نیست ولی در جاهای آلوده باعث افت عملکرد می گردد . (در صورت کشت ارقام حساس) . تناوب زراعی با گیاهان غیر میزبان ، استفاده از بذر سالم ، انهدام بقایـای کـاه و کلـش ، اسـتفاده از ارقـام مقـاوم ، خودداری از کشت عمیق بذر (عمق 2.5 سانتیمتر) ، ضد عفونی بذر با استفاده از قارچ کش های سیستمیک که در ضد عفونی بذور علیه سیاهک های پنهان و آشکار بکار میرود توصیه می شود .

ب) جو :

سیاهک آشکار جو

Ustilago nuda

قارچ عامل بیماری در بذور و جنین بسر برده و در مناطق مرطوب خسارت فراوانی وارد مـی نمایـد . خسـارت ایـن بیماری مانند سیاهک آشکار گندم بعلت نابود کردن دانه های گیاهان آلوده و تقلیل مرغوبیت دانه برداشت شـده از گیاهان سالم هنگام خرمن کوبی است . برای کنترل بیماری ضد عفونی بذور با سموم ذیل توصیه می شود .

سیاهک سخت جو

Ustilago hordei

این بیماری در نواحی مرطوب شمال و غرب کشور مشاهده شده است . سـیاهک سـخت جـو از نظـر میـزان رشـد ریشک ها و پوشش های گل و میزان دوام غشائی که توده اسپور را احاطه میکند با سیاهک های آشکار تفاوت دارد . در سیاهک سخت ، توده اسپور تا زمان برداشت محصول نسبتاً دست نخورده باقی می مانـد و اسـپورها در زمـان خرمن کوبی پخش شده و دانه های سالم را آلوده میکنند . ضد عفونی بذور قبل از کاشـت بـا سـموم زیـر توصـیه می شود . (قابل ذکر است که در صورت مشاهده همزمان سیاهک های آشکار و پنهـان فقـط از کاربوکسـین تیـرام استفاده شود ) .

لکه قهوه ای نواری جو

Helminthosporium gramineum

این بیماری در کلیه مناطق جوکاری کشـور مشـاهده میگـردد . قـارچ عامـل بیمـاری بـذرزاد اسـت و همزمـان بـا جوانه زدن بذر ، قارچ نیز فعال شده و به کولئوپتیل حمله میکند و تمام برگ ها را آلوده می نماید . علائم مخـتص بیماری در مراحه پنجه دهی ظاهر می شود و نوارهای زرد باریک در طول برگ ظاهر شده که بزودی قرمز متمایل به قهوه ای و قهوه ای تیره گردیده و بافت برگ در قسمت نوارها خشـک و حالـت پـارگی در بـرگ هـا مشـاهده و سنبله ها اغلب تشکیل نمی شوند . آلودگی گل در گیاهان سالم توسط کنیدی های هوازاد صورت میگیرد . پـس از تشکیل دانه های جو ، قارچ آنها را مورد حمله قرار داده و در قسـمت پوسـت بصـورت غیـر فعـال بـاقی مـی مانـد (بذور آلوده منبع آلودگی اولیه در سال های بعد خواهندبود ) . برای مهار بیماری ضـدعفونی بـذور قبـل از کاشـت با سموم زیر ضرورت دارد .

میانگین امتیازات ۵ از ۵

از مجموع ۵ رای