دستورالعمل فنی مدیریت تلفیقی و کنترل بیولوژیک آفات و بیماریهای خیار گلخانه ای

پایش و ردیابی:

• 50 عدد کارت چسبناك ( 25 عدد کارت زرد و 25 عدد کارت آبی) در هکتار در شروع کشت جهت ردیابی مگس سفید و تریپس نصب نمایید.
• اضافه نمودن لورم- تی آر (جلب کننده تریپس) به کارتهاي چسبناك، کارائی آن را در جهت جلب تریپس افزایش میدهد.
• تعداد تریپس و مگس سفید حداقل 5 کارت چسبناك به ازاي هر 1000 مترمربع در هر هفته شمارش و ثبت گردد.
• نقشه گلخانه با مختصات آن را تهیه نموده، حشرات اغلب نزدیک دربها و دریچه تهویه و نقاط گرم، یافت میشوند. در نظر داشته باشید که شمارش اولیه کارتهاي زرد در گلخانه و پایش گیاهان در مرحله نشا و بعد از انتقال به گلخانه براي اتخاذ اقدامات لازم جهت تیمارهاي قبل از رهاسازي و همچنین نوع و میزان عوامل رهاسازي بسیار مهم است.

اقدامات قبل از رهاسازي

• از تریانوم (Trichoderma harzianum) در مرحله تکثیر گیاهان استفاده نموده و بعد از انتقال نشاء، 15 الی 30 گرم جهت هر 1000 گیاه استفاده کنید. . خاك مناطقی که به علت کشتهاي مداوم و استفاده بیش از حد از انواع کودها و سموم شیمیایی بسیار مستعد به انواع قارچهاي بیمارگر و نماتود هستند، توصیه میشود مصرف تریانوم یک ماه و نیم بعد از انتقال نیز تکرار شود.

• گیاهان در مرحله نشا و بعد از انتقال با دقت بازدید شوند در صورت مشاهده تریپس فعال پشت برگها تیمار شیمیایی با آبامکتین انجام شود.
• در صورتی که تراکم تریپس روي برگها بالا مشاهده شد و لارو تریپس نیز با جمعیت بالا حضور داشت یکبار پاشش دیکلروس (بصورت کاملا مه پاشی در تمام گلخانه) بین پاشش آبامکتین انجام گیرد.
• در صورت وجود مگس مینوز بالغ روي کارتهاي زرد و یا لارو مینوز روي برگها تیمار شیمیایی آبامکتین مطابق با بخش تریپس انجام گیرد.
• در صورتی که سفید بالک بالغ در گلخانه مشاهده شود:
• اگر سفید بالک فقط رو کارتهاي زرد وجود داشت و روي گیاهان مشاهده نشد و تراکم آن در حد کمتر از 5 سفید بالک روي هر کارت بود، نیاز به تیمار شیمیایی نیست اما مناطقی که سفید بالک روي کارت هست به عنوان مناطق شروع آلودگی همواره با دقت بازدید میشوند و همچنین از نظر رهاسازي این میزان در نظر گرفته میشود و با شروع رهاسازي عوامل مربوطه نیز بکار میروند.

• اگر سفید بالک بالغ روي گیاهان انتقال یافته مشاهده گردید، یک تا دو مرتبه آپلود با فاصله 7 روز (در صورت پاشش آبامکتین میتواند همراه با آن استفاده شود) پاشش میشود.

• هرگز از حشره کشهاي با پایه فسفره آلی و یا پیروتروئیدي (مثل دیازینون، کلرپیریفوس، اندوسولفان، فنیتروتیون، دلتامترین، پرمترین، فن والریت، فن پروپاترین و…) استفاده نکنید.

• علفهاي هرز و بقایاي گیاهی کشت قبلی را از گلخانه خارج کرده و از بین ببرید.

• در خصوص استفاده از مواد شیمیایی دیگر با مشاور فنی عوامل بیولوژیکی مشورت نمایید.

تریپس:

• کنه شکارگر سورسکی SWIRSKI-MITE PLUS (Amblyseius swirskii) ,   دو هفته بعد از کشت در ارتفاع میانی بوته به نسبت 50 عدد در متر مربع رهاسازي شود.
• این میزان رهاسازي از 400 بسته در 1000 مترمربع یا 200 بسته در 1000 مترمربع در زمان 4 هفته بعد از کشت 25 + عدد بطري در هر متر مربع در همان زمان خواهد بود. اما در صورت برخورد با حجم بیشتر آفت و یا نیاز به رهاسازي بیشتر در شرایط خاص، نهایتا تا 120 عدد در مترمربع رهاسازي انجام میگیرد.

میزان اصلاحی

• در مناطق گرم میزان کنه سورسکی بیشتري رهاسازي شود.

• در صورت مشاهده وجود جمعیت تریپس ، 3 تا 4 بار مایکوتال + ادیت را اسپري کنید ( 100 گرم + 250 میلی لیتر در 100 لیتر آب)

در صورت نیاز به تیمار شیمیایی، سم مچ (لوفنرون) توصیه میشود. ترجیحا این سم قبل از مرحله میوه دهی استفاده شود.

کنه دونقطه اي:

• با اولین مشاهده کنه دونقطه اي، کنه شکارگر اسپایدکس (Phytoseiulus SPIDEX persimilis) را مخصوصا روي گیاهان آلوده و تعدادي از گیاهان رهاسازي میکنند.

• در هر نوبت رهاسازي 2 کنه شکارگر در هر متر مربع رهاسازي شود و همچنین بعد از 1 تا 3 هفته تکرار شود.

• کنه شکارگر اسپیکال (Amblyseius californicus) SPICAL همراه اولین و دومین رهاسازي اسپایدکس رهاسازي شود.

• اسپیکال را در تمام محصول بصورت مساوي رهاسازي کنید. در مجموع 200 عدد ساشت براي هر هکتار مصرف شود. بعد از مستقر شدن اسپایدکس و مشاهده روند کاهشی جمعیت کنه دونقطه اي، اسپیکال به منظور جلوگیري ار بوجود آمدن مناطق جدید خطر به میزان 10 مترمربع بصورت یکنواخت در سطح گلخانه رهاسازي میشود.

• بعد از کنترل کنه و پاك شدن مناطق آلوده پایش همچنان با دقت انجام شود تا در صورت ظهور کلنیهاي جدید اقدام کنترلی و رهاسازي به موقع انجام شود.
• محلول پاشی آب در مناطق خطر به خصوص در ساعات گرم روز در کنترل کنه دونقطه اي بسیار موثر است. انجام آب پاشی براي حفظ رطوبت دوره کنترل کنه دونقطه اي را کوتاهتر و گیاه ضعیف شده با کنه را به سیستم برمیگرداند.

میزان اصلاحی

• در مناطق گرم گلخانه میزان اسپایدکس بیشتري رهاسازي کنید.
• در صورت مشاهده وجود جمعیت آفت، مناطق آلوده را با هگزاتیازوکس (Hexythiazox) اسپري کنید و پس از سپري شدن 2 الی 3 هفته مجددا رهاسازي عوامل مفید را مطابق دستورالعمل فوق انجام دهید.

سفید بالک:

• وقتی که کنه شکارگر سورسکی روي گیاه مستقر شد، میتواند تا زمانی که پارازیتوئید باید با آفت مقابله کند جمعیت مگس سفید را کنترل کند.

• زنبور پارازیتوئید مگس سفید، ان استریپ (Encarsia formosa) EN‐STRIP به نسبت 6 پارازیتوئید در متر مربع در هر نوبت رهاسازي شود.
• در ابتدا نکته مهم انتخاب نوع پارازیتوئید کاربردي است که بر اساس دما و نوع آفت موجود در گلخانه تعیین میشود. ارکال، ان-استریپ و انرمیکس سه محصول تجاري مورد استفاده هستند. ان-استریپ به صورت اختصاصی تنها سفید بالک گلخانه را پارازیت میکند اما ارکال هر دو گونه گلخانه و تنباکو را میتواند پارازیت کند و همچنین ارکال در دماهاي بالا و ان-استریپ در دماهاي پایینتر فعال هستند. بنابراین برنامه رهاسازي با توجه به فصل شروع کشت، نوع گونه آفت و همچنین میزان آلودگی متغییر خواهد بود. به طور مثال در صورتی که شروع برنامه رهاسازي در منطقه ورامین در اوایل شهریور انجام گیرد، شروع با انرمیکس و از مهر ماه با ان-استریپ ادامه خواهیم داد.

میزان اصلاحی:

• در مناطق آلوده کنه سورسکی بیشتري رهاسازي شود.

• در صورت مشاهده جمعیت آفت، مایکوتال + ادیت را 2 تا 3 بار اسپري کنید، این عمل میتواند سطح آلودگی را به شدت کاهش دهد.
• در صورت بالا بودن جمعیت آفت با صابونهاي حشره کش یا پی متروزین (Pymetrozine) اسپري کنید و پس از سپري شدن 2 الی 3 هفته مجددا رهاسازي عوامل مفید را مطابق دستورالعمل فوق انجام دهید.

شته ها:

• وقتی که اولین شته ها ظاهر شدند با زنبور پارازیتوئید افیپار(APHIPAR (Aphidius colemani رهاسازي شود.

• میزان رهاسازي براي شروع: 0.75 پارازیتوئید براي هر متر مربع.

• دو رهاسازي دیگر با میزان 0.25 بطري براي هر متر مربع با فاصله 2 هفته.
• اگر هیپرپارازیتوئید اتفاق افتاد یا وقتی که کلنی شته افزایش یافت، پشه افیدند (Aphidoletes aphidimyza) APHIDEND را رهاسازي کنید. Gallmidge در متر مربع استفاده کنید و یک هفته بعد یکبار تکرار کنید.

میزان اصلاحی:

• درصورت مشاهده جمعیت آفت، مناطق آلوده را با پایمتروزین (Pymetrozine) اسپري کنید.

مگس مینوز برگ:

• به محض ظهور مگس هاي مینوز در گلخانه از طریق مشاهده خسارت ناشی از تغذیه حشره یا شمارش کارتهاي چسبناك، زنبور پارازیتوئید میگلی فوس (Diglyphus isaea) MIGLYPHUS به میزان 0.5 پارازیتوئید در متر مربع در دو نوبت با فاصله 2 هفته رهاسازي شود.

میزان اصلاحی:

• کارتهاي زرد را بصورت مسطح روي خاك یا بصورت جعبه اي براي گرفتن حشرات بالغ مینوز قرار داده شود.
• در ابتداي دوره کشت میتوانید با آبامکتین (Abamectin) از شدت جمعیت مینوز بکاهید ( 2 هفته بعد از مصرف آبامکتین مجاز به رهاسازي عوامل مفید میباشید).

لاروهاي برگخوار:

• به محض اینکه اولین شبپره یا لارو برگخوار مشاهده شد، در صورت امکان با BT (Bacillus thuringiensis) یا Beauveria bassiana محلول پاشی شود.
• کانون هاي الودگی جمعیت آفت با ایندوکساکارب (Indoxacarb) محلول پاشی کنید.

سایر کنه هاي خسارتزا:

• اگر کنه شکارگر سورسکی مستقر شود، میتواند سایر کنه ها را کنترل کند. اگر اینگونه نشد در مناطق آلوده، کنه شکارگر اسپیکال را رهاسازي کنید تا به کنترل کمک کند.

میزان اصلاحی:

مناطق آلوده را با آبامکتین (Abamectin)، همراه با عوامل مرطوب کننده مثل روغن ادیت اسپري کنید و پس از سپري شدن 2 الی 3 هفته مجددا رهاسازي عوامل مفید را مطابق دستورالعمل فوق انجام دهید.

بیماريهاي قارچی:

• گیاهانی که از عناصر غذایی (مس و آهن) به مقدار کافی دریافت کرده باشند بهتر در مقابل عوامل بیماريزا مقاومت میکنند.

• براي درمان سفیدك پودري (Pseudoperonospora cubensis)، انزیکور (ENZICUR) را اسپري کنید.

• بر علیه سفیدك دروغین از قارچکشهاي گروه strobilurine اسپري کنید.

• کاربرد تریانوم- پی ( (TRIANUM-P) ٢٢(Trichoderma harzianum T گیاه را از عوامل بیماريزاي خاکزي مثل Pythium و Fusarium محافظت میکند و مقاومت گیاه را در برابر استرسهاي موجود افزایش میدهد. اولین کاربرد در زمان نشا به ازاي هر 1000 گیاه 30 گرم استفاده کرده و 20 روز بعد از انتقال گیاهان بلافاصله تکرار کنید.

• تعداد زیادي از قارچکشها با حشرات و کنه هاي مفید ناسازگار هستند :

• بنزیمیدازولها کاربندازیم (carbendazim)، بنومیل (benomyl)، متیل تیوفانات ( thiophanate-methyl) براي کنه هاي شکارگر اسپیکال و اسپایدکس بسیار خطرناك است (مخصوصا وقتی در محیطهاي مرطوب استفاده شود).

• تعدادي از قارچکشها میتوانند براي حشره کش مایکوتال ( Verticillium lecanii ) خطرناك باشد.

نویسنده : ولی اله بنی عامري